Tijdens het Schuurgesprek op donderdag 7 maart 2024 stond agrodiversiteit centraal. Verschillende sprekers deelden hun ervaringen en bespraken hun geleerde lessen van proeven op het veld met agrodiversiteit. Ook werden de mogelijke verdienmodellen bij deze vorm van landbouw besproken.
Dave Dirks over GreenBASE
Dave Dirks, veldcoördinator Haarlemmermeer van het agrarisch collectief Noord-Holland Zuid en betrokkne bij GreenBASE trapte af. Het project richt zich op het bevorderen van biodiversiteit door middel van groenblauwe dooradering, innovaties, monitoring en communicatie.
Wat is groenblauwe dooradering?
Als we het hebben over groenblauwe dooradering, doelen we op natuurelementen zoals singels, sloten, beken, weteringen, houtwallen en bomenrijen. Deze elementen vervullen diverse rollen binnen landelijke gebieden. Het zijn plekken waar planten en dieren kunnen schuilen en waar ze zich langs kunnen verplaatsen. Dit is belangrijk voor de bevordering van de biodiversiteit.
In GreenBASE werkten vier partijen samen: Hoogheemraadschap van Rijnland, Provincie Noord-Holland, agrarisch collectief Noord-Holland-Zuid, en de gemeente Haarlemmermeer. Iedere partij leverde een andere bijdrage en had andere doelen bij het project. Samen was het hoofddoel het versterken van het groenblauwe netwerk en dus versterking van de biodiversiteit op en rond het agrarisch bedrijf. Dit is onderzocht op een aantal proeflocaties op zowel bermen, akkerranden, sloten en erven (kortom: BASE). Drie belangrijke lessen die Dave Dirks noemde:
- Beheer met aandacht: Het beheer van bloemrijke akkerranden vereist aandacht voor verschillende factoren, zoals timing van zaaien, beheerpraktijken en maatwerk voor verschillende gewassen. Een gebalanceerde aanpak is essentieel om de gewenste resultaten te behalen en de biodiversiteit te bevorderen.
- Kies gericht een bloemenmengsel: Verschillende bloemenmengsels zijn onderzocht op hun aantrekkingskracht voor natuurlijke vijanden, zoals zweefvliegen. Ook is geëxperimenteerd met meerjarige mengsels en gericht bermbeheer voor de patrijs door delen te laten staan.
- Doe aan monitoring: Monitoring van plagen en hun natuurlijke vijanden is essentieel om effectief te zijn in gewasbescherming en vermindering van middelengebruik. Echter, monitoring is tijdrovend en moeilijk om zelf te doen. Voor de dagelijkse praktijk worden apps met schadedrempels ontwikkeld.
(tekst gaat verder onder de afbeelding)
Maar is er een verdienmodel?
De hamvraag hier is natuurlijk of er een verdienmodel voor de boer is. Via de eco-regeling met extra eco-activiteiten kan je als agrarisch ondernemer in aanmerking komen voor een extra vergoeding, bovenop de basispremie in het GLB. Hiervoor moet je wel voldoen aan de basiseisen van het GLBL (conditionaliteiten). En je moet als agrariër op elk van de vijf pijlers eco-activiteiten uitvoeren. Dus activiteiten op het gebied van klimaat, water, bodem en lucht, landschap en biodiversiteit. Het is dus niet mogelijk alleen te focussen op bloemenstroken. Door de conditionaliteiten spelen zaken als mestgebruik en gewasbeschermingsgebruik ook mee. Met eco-activiteiten kan je als ondernemer brons, zilver of goud scoren. Bij goud is je hectarevergoeding voor het hele bedrijf hoger.
Naast het GLB en bijbehorende ecoregeling, kan je ook gebruik maken van collectief agrarisch natuurbeheer. In de ANLb regeling krijg je een onkostenvergoeding voor gederfde inkomsten omdat je natuur – zoals een bloemenstrook – aanlegt, in plaats van teelt. De agrarische natuurvereniging Noord-Holland Zuid kan je vertellen of je hiervoor in aanmerking komt.
Isaac Bos over strokenteelt
Teler Isaac Bos vertelde vervolgens over zijn manier van gewasdiverser telen: strokenteelt. Hierbij worden gewassen dus niet in monocultuur op één perceel geteeld, maar in stroken die worden afgewisseld met andere gewassen. In het geval van Isaac zijn deze stroken ongeveer 20 meter breed- 3 meter teeltbed en 20 centimeter voor de rijpaden. Strokenteelt is goed voor de biodiversiteit: door verschillende gewassen en natuurstroken naast elkaar te telen, wordt de diversiteit aan planten, insecten, en akkervogels in het agrarische landschap vergroot.
Je kunt je afvragen wat praktisch het voordeel is van strokenteelt tegenover bijv. bloemrijke akkerranden. Daar zijn wel degelijk voordelen aan verbonden. Er zijn natuurlijke vijanden die niet naar binnen komen in een perceel met monocultuur, maar wel een strook van 3 meter doorkruisen, zoals loopkevers die onkruidzaden eten. Zo wordt de biodiversiteit op het perceel nog sneller vergroot. En dat terwijl strokenteelt niet moeilijk is: dezelfde machines en bewerking zijn van toepassing, er komt alleen wat gepuzzel aan te pas om het strokenteeltsysteem te ontwerpen.
Wil je meer informatie over strokenteelt? Dan kun je op 7 juni 2024 deelnemen aan een masterclass strokenteelt in Zeewolde. Geef je hier op.
Praktijkvoorbeeld: pachtperceel agroforestry
Jan van Oossanen licht toe hoe hij – samen met twee andere telers – agroforestry heeft toegepast op een pachtperceel van de provincie Noord-Holland: er zijn 2500 stuks bosplantsoen geplant. Er wordt verwacht dat dit een grote positieve impact op de biodiversiteit heeft. De opbrengst is echter meer een strijd van de lange adem: pas na 4 generaties bomen kun je rekenen op winst. De eerste jaren zullen bomen dus nog niet veel opleveren, maar het begin voor de volgende generatie is dan al wel gemaakt. En er is natuurlijk een mooie bijdrage geleverd aan de biodiversiteit in Noord-Holland.
Wil je meer informatie over agroforestry? Meld je dan bij de PPS Agroforestry. Jan van Oossanen is ook bereid groepen te ontvangen op het agroforestry perceel. Kijk daarvoor op zijn website.
Wil je op de hoogte blijven van activiteiten rondom de Voedselvisie? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief van Boer & Business in Balans.