Voedsel Verbindt werkt hard aan een duurzaam en robuust voedselsysteem
Ons voedselsysteem is in transitie. In Nederland is voldoende voedsel beschikbaar. Er is een sterke agrarische keten en een toonaangevende internationale voedselindustrie. Toch staat het huidige globale voedselsysteem onder druk door de sterk groeiende wereldbevolking, klimaatverandering, de invloed op de natuur, grondstoffen schaarste, de daling van de kwaliteit van de landbouwgrond, de druk op de ruimte, het huidige consumptiepatroon, het afnemende aantal personen dat wil werken in de voedselproductie en de afstand tussen consument en producent. Een omslag in het voedselsysteem is noodzakelijk.
Voedsel Verbindt zet zich in om, door verbinding van partijen uit het hele voedselsysteem, een robuust, duurzaam en gezond voedselsysteem te verwezenlijken ten behoeve van een leefbare metropoolregio Amsterdam en de omliggende agrarische gebieden in de provincies Flevoland en Noord-Holland.
Het is een positief aspect van corona, zegt wethouder Laurens Ivens over het groeiend besef dat de stad Amsterdam kwetsbaar is als het om voedsel gaat. “Als deze crisis ons iets duidelijk heeft gemaakt, is het dat we voor onze voedselvoorziening vrijwel volledig afhankelijk zijn van andere landen, de meeste ook nog eens heel ver weg. We moeten toewerken naar een nieuw systeem waarbij het aantal reiskilometers van ons dagelijkse voedsel drastisch wordt ingekort.”
Om dat te bereiken, heeft ook Amsterdam zich aangesloten bij Voedsel Verbindt, een netwerk met onder meer de provincies Noord-Holland en Flevoland en de Rabobank in de gelederen. Samen onderzoeken de partners of het mogelijk is om een robuust regionaal voedselsysteem op te zetten, waarbij het voedsel dat in de regio wordt geproduceerd in de stad wordt geconsumeerd. Het kán, zegt programma manager Carlo Verhart van Voedsel Verbindt, maar daarvoor moet wel heel veel gebeuren.
Want het is nu precies andersom. Driekwart van het voedsel dat in Nederland wordt geproduceerd gaat naar het buitenland en driekwart van het voedsel dat wij eten komt uit het buitenland. Verhart: “Er is wel eens becijferd hoeveel kilometers het gemiddelde bord eten aflegt, en dan kom je uit op ongeveer 30.000 kilometer. Een absurd cijfer, zeker als je weet dat veel producten die uit het buitenland komen ook in de regio worden gemaakt.”
Groenten, vlees, vis, zuivel, granen: de hele schijf van vijf is terug te vinden in de omgeving van Amsterdam. Er is ook vraag naar regionale producten, maar tegen het aanbod en de prijs van producten uit het wereldwijde voedselsysteem is het vooralsnog lastig opboksen. “Als de sperziebonen uit Israël ondanks alle afgelegde kilometers een dubbeltje goedkoper zijn dan de sperziebonen uit eigen land, kiest de gemiddelde consument toch voor het financiële voordeel,” aldus Verhart.
Het plan is om naast het globale systeem een regionaal netwerk op te zetten dat voedselproducenten in de omgeving van de stad te koppelen aan afnemers in de stad. Verhart: “Dat gebeurt nu al op kleine schaal, bijvoorbeeld door restaurants. Een van de voornemens is het opzetten van nieuwe warenmarkten in de stad, waar boeren groenten, zuivel, vlees en dergelijke kunnen verkopen. Eigenlijk zoals de boeren en vissers vroeger ook naar de markt kwamen met hun handel.”
Als het ergens kan dan is het wel in de metropoolregio Amsterdam een regio die zich kenmerkt door een unieke kern van voedingsbedrijven midden in druk bevolkt gebied, van groot tot startups; grote diversiteit aan agrarische bedrijven, met wereldspelers in pootgoed en zaadveredeling in de provincies Flevoland en Noord-Holland; een sterke visserijsector een gunstige ligging bij zee- en luchthaven; een krachtig netwerk aan onderwijs- en onderzoeksinstellingen van MBO tot WO gericht op Agri & Food.; de MRA is de grootste afzetmarkt van Nederland; een proef proeftuin voor nieuwe voedingsconcepten; veel maatschappelijke initiatieven rondom voeding.
Bovendien beschikt de metropoolregio over twee luchthavens, zeehavens, digitale mainport, financiële centrum van Nederland, twee Greenports, een grote landschappelijke variëteit en veel horeca en toerisme. De Metropoolregio Amsterdam behoort tot de Europese top vijf van economisch sterke regio’s.
Het opzetten van een regionaal voedselsysteem is een complexe materie. Het uitgangspunt is dat we afstand tussen producent en consument willen verkleinen. Maar dat betekent dat je ook moet kijken naar bij voorbeeld de logistieke stroom. Hoe krijg je al dat voedsel de stad in? Er wordt nu gekeken naar de mogelijkheid naar vervoer met robotboten over het water en leveranciers die meteen het afval meenemen uit de stad.
Je kunt ook zelf al een bijdrage leveren door in de supermarkt te kijken waar je product vandaan komt en door bij voorbeeld afscheid te nemen van de luxe van seizoensproducten die per se het hele jaar door verkrijgbaar moeten zijn. Aardbeien en frambozen in de winter, dat is nergens voor nodig.
Foto: Carlo Verhart, programmamanager Voedsel Verbindt