Liesje Mommer is Hoogleraar Plantenecologie en Natuurbeheer aan Wageningen Universiteit en Research. Haar expertise is biodiversiteit, plantenwortels en bodemleven.
“Het IPBES-rapport uit 2019 (https://ipbes.net/global-assessment), een rapport over biodiversiteit geschreven door een grote groep internationale wetenschappers in opdracht van de Verenigde Naties, vormde een keerpunt in mijn leven. Ik onderzoek al 15 jaar hoe plantendiversiteit het functioneren van onze ecosystemen bepaalt, maar de conclusie van dit rapport was zo alarmerend… De conclusie van het IPBES rapport is dat de achteruitgang van biodiversiteit zo enorm groot is dat onze maatschappij in gevaar komt. Als we niet nu meteen gaan handelen als mensen – op alle mogelijke vlakken – is het te laat. Dan is ‘System Earth’ failliet. Voor de mens dan, want er zullen altijd wel bepaalde levensvormen blijven bestaan…
Als het om biodiversiteit gaat, kijken we als maatschappij graag naar ‘de’ boeren. Zij bewerken immers het land, verbouwen de gewassen, melken de koeien… En ja, in de agrarische sector moet veel gaan gebeuren de komende tijd, want er is op het platteland heel veel biodiversiteit verloren gegaan. De bloemrijke graslanden van vroeger met grutto’s en kieviten zijn veranderd in ‘groene’ woestijnen met miljoenen individuen van slechts één soort gras. Bodems zijn verdicht door bewerkingen met fancy, maar superzware machines, waardoor er voor wormen of ander bodemleven geen doorkomen aan is. Om maar even niet te spreken van het stikstofprobleem waardoor de natuur verpietert. Uitdagingen genoeg voor deze sector op het terrein van verduurzaming en biodiversiteit.
Maar het probleem ligt zeker niet bij de boeren alleen. Die zijn door de regels van de overheid in- (of zelfs op-) gesloten geraakt op het pad van ‘efficiënt zoveel mogelijk produceren voor een zo laag mogelijke kostprijs’. De overheid in Den Haag, maar ook in die in de provincies en de gemeentes hebben dus diezelfde uitdaging op hun bord. Hoe kunnen we omschakelen naar verdienmodellen waar biodiversiteit een integraal onderdeel van is? En hoe gaan overheden daarin faciliteren op een constructieve manier?
Naast de overheden, heeft de voedingsindustrie een rol. En de supermarktketens. En wij als consument. Zestig procent van ons eten bestaat uit maar 3 gewassen. Niet erg biodivers, dus daar ligt voor ons een uitdaging als we in de supermarkt zijn. Dat we minder vlees moeten gaan eten is onvermijdelijk op weg naar een duurzamer (en gezonder) voedselsysteem. En de eigen achtertuin? Hoeveel soorten planten, insecten, vogels zijn daar te vinden? Ook daar in ons persoonlijke leven is veel te winnen.
We moeten dus allemaal aan de bak. We moeten samen aan de bak. We moeten samen op zoek naar oplossingen die bijdragen aan de transitie naar een meer natuur-inclusieve landbouw, waarvan biodiversiteit een bouwsteen is. En dat begint met oprecht luisteren naar elkaar en begrip kunnen opbrengen voor elkaars visies, problemen en oplossingen en dan de stap zetten die de alarmerende conclusie van het IPBES rapport ombuigt. Samen zijn we beter. Dat heb ik geleerd van mijn eigen jarenlange onderzoek aan biodiversiteit bij planten: als ze samen groeien op een veld produceren ze meer dan apart. Ik hoop dat mensen wat dat betreft op planten lijken…
Ik wil graag een Blog zien op deze website van Dirk van Apeldoorn of Wijnand Sukkel van WUR. Dirk heeft het strip-cropping systeem ontwikkeld. Dat is waanzinnig spannend, ook voor biodiversiteit in Noord-Holland. Verder zijn de mensen van de Noord-Hollandse adviesgroep voor biodiversiteit & strategie relevant voor deze blog: Bo Stout van CLM of Gera van Os van Aeres.
