Wat is duurzaamheid en hoe weten we nou of datgene wat we bedenken om duurzaamheid te vergroten ook werkt? We vroegen het Katja Logatcheva, onderzoeker bij WUR.
Duurzaamheid loopt als een rode draad door al mijn projecten. Ik werk 11 jaar als projectleider en onderzoeker voor Wageningen Economic Research. Mijn focus ligt op projecten met betrekking tot de voedselketen ‘from farm to fork’. Ik onderzoek het gedrag van bedrijven in de keten. Wie maakt en verkoopt wat, aan wie, tegen welke prijs en met welke afspraken? En heeft dat uiteindelijk invloed op het koopgedrag van consumenten? Met die blik kijk ik onder andere ook naar de resultaten van de Monitor Duurzaam Voedsel, een onderzoek waar ik projectleider van ben.
De Monitor zoomt in op voedsel met een consumentenkeurmerk. Een keurmerk is een soort waarborg. Er worden regels opgesteld om de productie duurzamer te maken en bedrijven die zich daaraan houden kunnen een keurmerk krijgen. De ervaring leert dat het invoeren van een keurmerk een vergaande samenwerking in de keten vraagt. Bij een duurzaamheidskeurmerk streeft men naar meer milieuvriendelijke productie, dierenwelzijn en/of sociale aspecten dan wettelijk verplicht is. Dit kan uiteindelijk leiden tot een hogere prijs voor de consument. Een keurmerk biedt zekerheid over de manier van produceren, dus dat de regels nageleefd worden, zodat de consument weet waar hij of zij extra voor betaalt.
De Monitor wordt jaarlijks sinds 2011 gepubliceerd in opdracht van het ministerie van LNV. De overheid wil graag weten wat de stand van zaken is qua duurzame productie en consumptie. In de Monitor Duurzaam Voedsel volgen we de consumentenbestedingen en het marktaandeel van producten met een duurzaamheidskeurmerk. Als dat stagneert, is dat een signaal voor de overheid. Tot nu toe zijn de ontwikkelingen positief geweest. De resultaten laten zien dat de Nederlandse consument ook in 2019 meer aan voedsel met een keurmerk zoals Biologisch, On the way to PlanetProof (voorheen: Milieukeur), Utz Certified en Beter Leven heeft besteed.
De Monitor heeft laten zien dat biologische producten, die doorgaans duurder zijn, toch steeds vaker door de consument worden gekozen. Provincie Noord-Holland kan bijvoorbeeld stimulering van biologische productie overwegen zodat er geanticipeerd wordt op de potentie van de consumentenvraag.
Momenteel bereiden we ons voor op de Monitor Duurzaam Voedsel 2020. We hebben het idee dat door corona in 2020 meer aandacht is voor duurzamer en gezonder eten, waarbij meer lokaal gekocht wordt. Door de sluiting van de horeca en het thuis werken worden andere kanalen ontdekt. De ketens zijn soms korter. We zijn benieuwd hoe dat straks in de Monitor terugkomt.
Maar er lopen ook andere onderzoeksprojecten die raakvlakken hebben met de Monitor. Het onderzoek van Wageningen Economic Research is gericht op het geven van inzicht aan overheden en partijen in de keten. We hebben bijvoorbeeld ook voor de ACM voor een zestal agrarische producten bekeken of er meer kosten gemaakt worden voor biologische producten, en zo ja, of die kosten ook vergoed worden. Voor de onderzochte producten was het antwoord dat de boeren in de onderzochte periode de kosten vergoed kregen, behalve voor melk. De boerenprijs van melk is in de afgelopen jaren laag geweest waardoor boeren niet uit de kosten kwamen of ze nou biologisch waren of niet.
In een ander onderzoeksproject kijken we naar de vraag hoe risico’s, kosten en baten bij een nieuw verduurzamingsinitiatief eerlijk kunnen worden verdeeld, bijvoorbeeld bij een introductie van een keurmerk. De keten moet zo ingericht worden dat er niet alleen duurzaam wordt geproduceerd, maar dat er ook een eerlijke prijs wordt betaald. Dat geldt niet alleen voor de consument maar ook voor alle bedrijven in de keten. Daarnaast heeft de overheid een rol om randvoorwaarden te scheppen voor de afspraken die partijen in de keten maken.
Het onderzoek voelt voor mij als relevant en mooi werk. Door dit werk te doen bieden we een beetje inzicht in hoe de wereld duurzamer kan worden.
Linkje: https://www.agrimatie.nl/NieuwsDetail.aspx?subpubID=2232&itemid=7644.