Hoe kun je in de melkveehouderij de kunstmestgift verlagen zonder dat je opbrengsten er onder lijden? De inzet van kruidenrijk grasland werkt positief, maar er zijn nog meer mogelijkheden.
Waarom zou je minder kunstmest toepassen? - Kunstmest ondermijnt op termijn de bodemkwaliteit - Kunstmest is duur - Kunstmest is slecht voor het waterleven (door de stikstof daalt het zuurstofgehalte in sloten) - Er zijn volop alternatieven beschikbaar
Alternatieven voor kunstmest:
- Stikstofbindende vlinderbloemigen (zoals grasklaver) inpassen.
Vlinderbloemigen zijn namelijk in staat om stikstof te binden uit de lucht door een samenwerking met specifieke bacteriën uit het geslacht Rhizobium. Meer hierover lees je op: Vruchtbaar boeren met minder of zonder kunstmest: het kán.
- Inpassen van productief kruidenrijk grasland. Kruidenrijk grasland is een grasland dat bestaat uit een combinatie van grasland met vlinderbloemigen zoals rode en witte klaver, maar daarnaast ook kruiden zoals smalle weegbree, cichorei of duizendblad. In een kruidenrijk grasland is er sprake van samenwerking tussen de verschillende grassen, vlinderbloemigen en kruiden waardoor een productief en biodivers grasland ontstaat.
- Organische mest gebruiken: dierlijke mest of bijvoorbeeld algen en bokashi, een gefermenteerd organisch materiaal, dat wordt gevormd onder zuurstofarme omstandigheden en door toevoegen van micro-organismen en een kalkproduct zoals schelpengruis, gesteentemeel en kleimineralen. Het heeft daardoor andere eigenschappen dan compost.
Webinar
Op woensdag 31 mei organiseerden we een webinar over dit thema. Bekijk de terugblik:
Tijdens het webinar zijn een aantal vragen gesteld over de vermindering van kunstmest. We hebben de vragen en antwoorden hieronder op een rijtje gezet.
De hoge kosten 20-30%
De klaver komt dan beter op
Betere voerkwaliteit
Anders, namelijk: Broeikasgasreductie door minder kilometers, Kringlooplandbouw, Beter bodemleven, De planten hebben naast organische mest nauwelijks extra aanvulling nodig
Met kunstmest bedoelen we alleen chemisch-synthetische mestvormen die geen dierlijke mest zijn.
Dat wisselt enorm. Er zijn boeren (in Noord-Holland) die klaver op het land hebben en toch geen overlast van ganzen ervaren. Maar er zijn ook boeren die juist wél meer ganzen op het land hebben met klaver.
Het Louis Bolk Instituut gaat op Schiermonnikoog een proef doen met verschillende klavermengsels, om te achterhalen waar ganzen de voorkeur aangeven en waaraan juist niét.
Eén van de deelnemers geeft aan daar nu in ieder geval wél last van te hebben: hij heeft 20 jaar geleden percelen met grasklaver gehad en boekte toen goede resultaten. Nu is het bij voorbaat gedoemd te mislukken door de enorme hoge druk aan ganzen. Hij kan hierdoor de grasmat niet meer gesloten houden en de onkruiddruk wordt zo hoog dat er tegen onkruid gespoten moet worden.
Bij regulier grasland heb je te maken met meer dichte zoden, bij grasklaver zijn de zoden meer open.. Als door ganzen de zoden nóg meer open zouden worden, en krijg je eerder onkruid. Opnieuw inzaaien is dan makkelijker dan doorzaaien. Gras en klaver kunnen zich dan gelijk(tijdig) ontwikkelen.
Bij niet vaker dan iedere 4 weken maaien: ja, dan is toepassing van klaver zeker mogelijk. Rode klaver heeft 4 weken nodig om reserves weer aan te maken zodat je ‘m niet te snel eruit mest. Dus iedere vier weken maaien klaver houden moet kunnen, mits ook de rest van je management goed is.
De pH-waarde zou bij klei op veen wel goed moeten zijn. Hangt ook een beetje af van hoe dik het kleidek is. Is de pH-lager dan 5, dan is het misschien beter om geen klaver te zaaien. Is de pH-waarde hoger dan 5, dan kun je de waarde wellicht met bekalking nog wat verder omhoog kunnen krijgen tot in ieder geval 5,5.
Kijk daarnaast naar het stikstof leverende vermogen én de bemesting die je verder op het perceel toepast. Ook de calcium-magnesium verhouding is van belang.
Het Louis Bolk Instituut doet onderzoek voor diverse opdrachtgevers: door overheden of door publiek-private samenwerkingen (overheden samen met bedrijven). Meestal werkt het instituut als volgt: ze hebben zelf een bepaalde onderzoeksvraag en dan zelf op zoek naar financiers die deze vraag ook interessant vinden om te onderzoeken.
Als je onafhankelijk advies wilt over welke klaverassen je het beste kunt gebruiken, hanteer dan de rassenlijst (voor witte klaver). Voor rode klaver is er wel een rassenlijst, maar deze is al ouder c.q. niet actueel. Je kunt ook Duitse en Zwitserse actuele rassenlijsten raadplegen.
Als je biologisch melkveehouder bent, geldt nog een extra voorwaarde naast bovengenoemde rassenlijst (voor witte klaver): je moet dan biologisch zaaizaad gebruiken. Is dat niet meer beschikbaar? Dan kan je bij Skal ontheffing aanvragen om gangbaar, niet gecoat zaad te gebruiken.
Dat klopt inderdaad. Het is toen ook behoorlijk populair geweest, maar veel boeren zijn er toen van teruggekomen omdat ze het management van grasklaver niet goed in de vingers hadden. Daar is inmiddels veel ervaring mee opgedaan. Doe er dus je voordeel mee!
Dit webinar is de derde in een reeks webinars ‘Profijt van Duurzaamheid’ die we organiseren voor agrariërs in Noord-Holland. In ieder webinar zoomen we in op een andere specifieke mogelijkheid voor de praktijk. Naast het webinar over minder kunstmest, kun je denken aan onderwerpen zoals vanggewassen, of krachtvoer van eigen land.
Meer lezen over alternatieve toepassingen
- Vruchtbaar boeren met minder of zonder kunstmest
- Kunstmest besparen met kruidenrijk grasland
- De kracht van klaver: handleiding voor de teelt en voeding van grasklaver
- Biodivers Perspectief: Voed de bodem
Video’s over besparen op kunstmest in de praktijk
Meer weten?
Wil je meer weten over vermindering van kunstmest? Of over andere mogelijkheden voor verduurzaming van je bedrijf? Neem contact op met het Uitvoeringsteam Voedselvisie Provincie Noord-Holland, Maria van Boxtel en Rob Janmaat – rj@delynx.nl