De bodem is de basis voor onze landbouw en voedselproductie en daarmee het kapitaal van de agrariër. Om te anticiperen op de klimaatverandering en het teeltsysteem veerkrachtiger te maken, is een andere manier van denken nodig. Het roer moet om, maar een eenduidige oplossing is er niet. Bewustwording ‘dat het ook anders kan’ is de eerste stap, gevolgd door ervaringen opdoen met nieuwe maatregelen. Dit is precies waar het lectoraat Duurzaam bodembeheer bij Aeres Hogeschool Dronten zich voor inzet.
Praktijkgericht onderzoek
Aeres Hogeschool Dronten is in 2015 (Internationale Jaar van de Bodem) gestart met het lectoraat “Duurzaam Bodembeheer” om de kennis over bodemkwaliteit en -beheer een prominente plaats te geven in het agrarisch onderwijs. De missie van het lectoraat is om boeren, adviseurs en toeleveranciers op te leiden die zijn voorbereid op de complexiteit van duurzaam bodembeheer in de toekomst. Lector Gera van Os: “Uiteindelijk draait alles om wat we studenten meegeven: een kritische, onderzoekende houding en up-to-date kennis. Daar doen we het voor.”
De hoofdtaak van het lectoraat is het uitvoeren van praktijkgericht onderzoek, via participatie in diverse regionale en landelijke projecten van o.a. de Greenport Noord-Holland Noord, de Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, de Topsector AgriFood en het samenwerkingsverband Amsterdam Green Campus. Een voorbeeld van zo’n praktijkgericht onderzoek is Het Koolstofproject.
Een team van bodemkundige docent-onderzoekers zorgt samen met de lector voor de uitvoering van de onderzoeksactiviteiten en de actualisatie van het onderwijs. Docent-onderzoeker Karin Pepers: “Om de toekomstige generaties boeren goed op te kunnen leiden is het essentieel om ook de docenten vroegtijdig te betrekken bij nieuwe ontwikkelingen. Zo hebben ze de nieuwste kennis in huis. Een onderzoeksproject in de praktijk biedt bovendien de mogelijkheid om studenten hands-on ervaring te laten opdoen.”
Spilfunctie
Voor de provincie Noord-Holland is het lectoraat een bijzondere speler in het kennisnetwerk. Het heeft als schakel tussen bedrijfsleven, onderzoek en overheid, een spilfunctie in de uitwisseling van kennis over bodem. Er is veel kennis op het gebied van bodem ontwikkeld maar nog onvoldoende op maat gemaakt en toegepast in de primaire agrarische productiesystemen. Het lectoraat kan hierbij een relevante rol spelen. Belangrijk is dat een grote groep (toekomstige) agrariërs wordt bereikt, o.a. door studentenonderzoek te koppelen aan bestaande praktijknetwerken.
Door de inzet van onafhankelijke expertise en de dynamiek van studentenonderzoek, ontstaan nieuwe verbindingen en mogelijkheden die de regio ondersteunen met de transitie van de landbouw. De provincie en de hogeschool werken samen om deze spilfunctie verder vorm te geven.
Opleiding voor bodemadviseurs
Duurzaam bodembeheer is maatwerk per bedrijf of perceel en vergt een meerjarenplanning. Dit vraagt om veel kennis. De vraag naar bodemexperts groeit. Zowel agrariërs als erfbetreders hebben behoefte aan betrouwbare informatie en advies. Daarom is het lectoraat gestart met een bijzondere leergang voor bodemadviseur, op basis van een geaccrediteerde opleiding, als onderdeel van het Nationaal Programma Landbouwbodems. Hierin participeren o.a. ook een aantal bodemcoaches van het Landbouwportaal Noord-Holland.
Video’s
1) Future of Food – Maak kennis met Aeres hogeschool uit Dronten.
Met hun studenten doen zij onderzoek naar het verbeteren van de bodem. Met de serie Future of Food maak je kennis met Flevolandse boeren, ondernemers en organisaties uit de keten van boer tot bord.
2) Praktijkgericht onderzoek voor een gezondere bodem, 2021
Door het veelvuldig gebruik van zware landbouwvoertuigen is de grond in veel landbouwgebieden in Flevoland verdicht. Lector Gera van Os (Aeres Hogeschool) en haar team doen onderzoek naar het verbeteren van de bodem, om zo onder meer de biodiversiteit te herstellen en landbouwgrond weer gezond te maken voor toekomstige generaties. Met de meetmethoden die samen met het team van Aeres Hogeschool zijn ontwikkeld is het mogelijk om sneller en betere analyses van de bodem te maken om zo de bodem in de toekomst te kunnen verbeteren.
Meer informatie
Boekje – Met je kop in het zand
Ter gelegenheid van de inauguratie in 2016 verscheen ook het boekje ´Met je kop in het zand´. Dit boekje schetst een beeld van de problematiek rond bodemkwaliteit voor de Nederlandse landbouw en wat er nodig is om het handelingsperspectief voor ondernemers op bedrijfsniveau te verbeteren.
Groot Bodemcollege, 2018 – Bodembiodiversiteit: doel of middel?
Er is veel te doen om de biodiversiteit in Nederland. De media berichten over achteruitgang van bloeiende planten, weide- akkervogels, bijen en andere insecten. En de moderne landbouwpraktijken worden gezien als de oorzaak van deze trend. ‘De bodemfauna is zo dood als een pier’, kopte een krant. Niet iedereen deelt deze mening, maar men is het er wel over eens dat een actief bodemleven essentieel is voor de vollegronds voedselproductie. Het zijn de onzichtbare ‘arbeiders’ die 24/7 aan de slag zijn voor de boer. De wetgeving stuurt op maatregelen om de biodiversiteit te verhogen. Daarmee wordt het een doel op zich en gaat het voorbij aan de werkelijke meerwaarde ervan. Gera van Os neemt ons mee onder de grond en belicht waar de biodiversiteit om draait.
Headerfoto: Gera van Os, lector Duurzaam bodembeheer (Bron: Aeres Hogeschool).