8 boeren, 8 casussen, 8 oplossingen. Tijdens de Hackathon Boer & Business in Balans hebben we drie dagen in teams met verschillende expertises de boer geholpen met de weg naar Natuurinclusieve Landbouw. Hieronder de oplossingen van de teams.
Team 1: Jochem
Jochem wil ‘optimale mest’ kunnen gebruiken maar… hoe dan en wanneer wat en met wie?
Het hackteam constateerde dat Jochem veel grote en kleine uitdagingen heeft. Ze kozen ervoor om een aantal oplossingen te bundelen in één en bedachten daarom de MEST MASTER.
De MEST MASTER zou een online platform kunnen worden met een ingebouwde checklist. Een checklist die als uitgangspunt heeft om boeren te coachen op de ideale mestuitrijstrategie. In de MEST MASTER wordt door middel van een stoplichtmethodiek geadviseerd onder welke omstandigheden boeren wel of niet hun mest het beste kunnen uitrijden.
De MEST MASTER is volgens het team een groeimodel. In de toekomst zou het ook mogelijk moeten zijn om de vraag en aanbod van mest te matchen via het platform. Als blogger kan Jochem op de MEST MASTER als eerste zijn resultaten laten zien en anderen inspireren. Daarnaast kunnen boeren hun tips en kennis delen op het gebied van mest uitrijden.
Financiering van de uitvoering wordt geschat op € 120.000:
Fase 1 € 80.000 ontwikkelen van het platform
Fase 2 € 20.000 de toepasbaarheid in de praktijk toetsen
Fase 3 € 20.000 verdienmodel adviezen komen van adviseurs/wetenschap
Juryoordeel: Dit hackteam heeft ingespeeld op een behoefte aan dergelijke informatie over het uitrijden van mest in de praktijk. Er is wel veel kennis online al beschikbaar, maar het staat overal en nergens. Je moet écht zoeken naar een compleet plaatje of advies. Het is ook het enige team dat een product uitwerking heeft bedacht. LTO Nederland adviseert Jochem en zijn team om vooral met dit idee contact op te nemen met het project Joined Data van LTO waarin dit idee prima kan passen. De contactpersoon van LTO Akkerbouw hiervoor is Niels Zuurbier. Complimenten van de jury voor de uitwerking van deze hack!
Team 2: Jos
Jos heeft 45 ha akkerbouwgrond en een 1-jarige akkerrand met een bloemenmengsel. Hij is er niet helemaal tevreden over. Jos heeft namelijk last van negatieve biodiversiteit ‘bladluis’ in zijn aardappelen graan en bieten. Hij wil met de ‘positieve biodiversiteit’ de ‘juiste armada’ (zweefvlieg, lieveheersbeestje en soldaatje) de luizen uit zijn graan, bieten en aardappelen laten eten.
Het hackteam heeft daarom een defensieplan opgesteld voor die juiste armada. Daarvoor hebben zij aan de ene kant van het perceel van Jos een opfokstation voor predatoren gepland en aan de andere kant van zijn perceel een nectarstation (bloemenrand) ingetekend. Vanuit het opfokstation moet je gaan vliegen naar het nectarstation. Van vliegen krijg je honger, en dan kan je je als zweefvlieg op weg naar het nectarstation even te goed doen aan een paar bladluizen op de akker van Jos. De strategie (het defensieplan) is belangrijk. De natuurlijke vijanden van de bladluis moeten namelijk wel over het perceel vliegen naar de bloemenstrook. De zijkanten van het perceel van Jos worden daarom ook deels ingezaaid met een bloemenstrook, maar die is voor deze predatoren niet interessant, omdat die weinig nectar bevat. Ook de percelen rondom het bedrijf van Jos zouden van deze strategie gebruik kunnen maken. Dan wordt het een defensieplan op gebiedsniveau!
Welk kruidenmengsel leent zich nu het beste voor elk gewas? En hoe kun je de randen het beste beheren? Het hackteam vraagt aan de provincie om dit te onderzoeken bijvoorbeeld door inzet van haar eigen pachtgronden. Ook het delen van best practices is belangrijk, de kennis over zaadmengsels moet beter gedeeld worden, zodat niet overal opnieuw het wiel uitgevonden hoeft te worden. Jos krijgt als eerste een meerjarig zaadmengsel uitgereikt door zijn hackteam. Hij zou er morgen mee aan de slag kunnen, bij wijze van spreken. Gemiddeld kan Jos tientallen euro’s per hectare uitsparen omdat hij minder gewasbeschermingsmiddelen hoeft te gebruiken.
Juryoordeel: Dit idee is in principe morgen uitvoerbaar. Jos kan met dit plan aan de slag. Door de inzet van natuurlijke predatoren in zijn meerjarige akkerrand kunnen er tientallen euro’s per hectare op gewasbeschermingsmiddelen worden gerealiseerd. Dat is goed voor zijn portemonnee, maar ook goed voor het milieu. De natuur is bij hem in dienst! Deze hack spreekt de jury zó aan dat zij heeft besloten deze oplossing te kiezen als winnaar van de hackathon. De leden van de jury zullen hun krachten bundelen en nagaan in hoeverre alle opgedane kennis van akkerranden beter gedeeld kan worden. Daarover zullen zij o.a. met Boerennatuur en de collectieven in gesprek gaan opdat die kennis ook breed gedeeld wordt. En volgend jaar komt de jury even op de akker van Jos langs om te kijken hoe zijn armada het werkt doet.
Team 3: Frank
Het land van Frank valt in de sloot. Zijn hackteam bedacht ‘De wonderwal’. De oplossing zou Frank, volgens zijn hackteam, moeten zoeken in het plaatsen van wiepen. Dat zijn speciale palen met wilgentakken ertussen die de golven in het water breken en daardoor het afkalven van de wal tegengaan. De koeien drinken hier uit de sloot dus de waterkwaliteit moet ook wel goed zijn. Daarvoor wil het team waterlelies planten tussen de wiepen en de walkant. Waterlelies zorgen voor een betere waterkwaliteit en ecologie in de sloot. Daarnaast wil het team liesgras en lisdodde langs de waterkant zetten voor het verder verhogen van de biodiversiteit en het versterken van de oeverwal.
Wat voor onderhoudswerk heeft Frank eraan? Aan de wiepen niks, behalve het laten plaatsen en die bedrijven zijn er al wel die hierin zijn gespecialiseerd. Wiepen groeien wel wat uit, maar de vissen en andere diertjes eten de uitgroei van de takjes op. Het slootonderhoud moet wel, maar dat moet je sowieso doen vanwege de bagger. Geen extra werk dus. Wat kost het, wil Frank weten. Het hackteam heeft een terugverdientijd van 15 jaar uitgerekend. Dat vindt de ondernemer te lang, daarom vraagt het team en de ondernemer hulp aan de jury.
Juryoordeel:
Prachtige duo-presentatie door 13-jarige Jonathan Brouwer de Koning en Frank de Wit. De jury heeft veel presentaties gezien, maar deze was zeer levendig en inspirerend om te zien. Ervoor zorgen dat er geen afkalving meer is door middel van een natuurlijke golfbreker en het ecologisch inrichten van de oeverwal met waterlelies, lisdodde en liesgras. Ecologie, efficiency en esthetiek heeft het hackteam samengebracht in een prachtige natuurinclusieve oplossing. Maar hoe haalbaar is dit idee als de terugverdientijd zo lang is? Wie wil er dan in mee investeren? Dat deel moet nog verder uitgezocht worden.
Team 4: Wim
Hij wil de beste bloemkolen telen ter wereld!
Door meer vanuit de kennis van de natuur te telen, worden de beste en meest voedzame en smakelijke bloemkolen geteeld. Die praktisch bruikbare kennis en innovatie van teeltmethodes leidt tot natuurinclusieve landbouw.
De beste bloemkolen moeten groeien op de beste bodem. Een goede voedingsbodem is daarom ook de basis van zijn beste bloemkool. Op dit moment verschraalt zijn bodem. Door de huidige mestwet mag er beperkt mest (voedingsstoffen) worden toegevoegd. Terwijl de bodem om zijn vruchtbaarheid te behouden waarschijnlijk veel meer nodig heeft. Maar ook met de uitrij methodiek van de mest is Wim niet blij. Het onderwerken van mest is funest voor een goed functionerend bodemleven, wat cruciaal is voor de juiste omzetting van nutriënten in de bodem.
De enige juiste wijze van landbouwbedrijven heeft volgens het hackteam alles te maken met het volgen van de principes van de natuur. Mest van een goede kwaliteit heeft minder stikstofverliezen door emissie of uitspoeling, omdat het veel organisch gebonden stikstof bevat. Welke kennis is er, wat kunnen we bundelen? Het hackteam stelt voor om op het bedrijf van Wim een living lab te realiseren. Daar kan bewijs verzameld worden voor een beter bodembeheer gekoppeld aan de verwerking van vaste mest op het bedrijf. Alle data van de bodem wordt geregistreerd en tevens de impact van de bodem op de gezonde (meer voedingsmineralen) bloemkool van Wim, want de bloemkool moet goed van kwaliteit blijven en wordt zelfs al ingezet als preventief medicijn. Minder gewasbeschermingsmiddelen gebruiken en circulair werken. De herbezinning van het mestbeleid komt eraan, daarin wil dit hackteam sowieso meegeven dat het percentage organisch stofgehalte in je bodem (deel waar je humus mee opbouwt in je bodem) ook wordt meegewogen in de nieuwe regels. Het team vraagt financiën voor het opzetten van een living lab, meetinstrumenten, (onderzoeksgeld) en de monitoring daarvan.
Juryoordeel: Dit hackteam behoort tot de beste 3 van deze hackathon. Ze hebben nachtenlang gerekend aan cijfermatige modellen. En zelfs RVO is enthousiast over deze uitwerking. De jury brengt de uitkomst van dit hackteam onder de aandacht van het ministerie van LNV. Gefeliciteerd met deze bijzondere uitkomst! Nu kijken of dit nog een stapje verder kan worden gebracht de komende maanden.
Team 5: Martien
Op vaste rijpaden naar natuurinclusieve landbouw.
Vraag is;” Zijn er nog familiebedrijven in 2030?” In de jaren 50 zijn we begonnen met voedselproductie, geen honger meer! In de jaren 70 met de export, daar zijn we de beste in geworden. En nu zijn we met de herbezinning in de landbouw bezig. Herbezinning van grootschaligheid en agrochemie. 6% van de boeren stopt per jaar. We hebben innovaties nodig die duurzaam zijn en die meer geld verdienen voor de boeren. Door vaste rijpaden te herintroduceren in combinatie met natuur, werken zij een oud concept uit tot een nieuw natuurinclusief perspectief.
Gedachte is om de rijpaden tot 3 meter te verbreden, daardoor heb je op je perceel minder rijpaden nodig. Dus ook procentueel minder verdichting op je perceel (immers alleen daar waar je rijdt). Door ook te werken aan verbetering van de bodemvruchtbaarheid gaat het hackteam uit van een betere opbrengst van 20%. Door die opbrengst deels te compenseren in de vorm van een akkerrand zet de ondernemer tevens in op functionele agro biodiversiteit. Hij heeft ruimte gemaakt voor nieuwe natuur. Resultaat van deze oplossing is een betere waterhuishouding, betere bodemstructuur, vermindering van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, meer opbrengt 20% (kilogram opbrengst). Deel van de grondwinst wordt ingezet voor de natuur in de vorm van een akkerrand.
Het team wil dat dit concept erkend wordt als een innovatief systeem voor de toepassing van natuurinclusieve landbouw.
Juryoordeel:
De vraag die onbeantwoord blijft volgens de jury is waarom deze ondernemer hier niet gewoon mee aan de slag gaat. Heeft het hackteam de juiste vraag van de ondernemer beantwoord? Zeer waarschijnlijk zit er een belangrijk vraagstuk achter, namelijk het machinepark van de gemiddelde ondernemer. Hoe kan dat aangepast worden op een betaalbare manier, zodat het rijpadensysteem 2.0 ook uitgevoerd kan worden zonder de aanschaf van dure nieuwe machines. Maar het knelpunt is duidelijk en ook geland bij de juryleden. Een daarmee ook de boodschap van dit hardwerkende creatieve hackteam van Martien, waarvoor veel dank!
Team 6: John
Boer John is een held, omdat hij pionier is.
John teelt bloembollen in nauwe samenwerking met de natuur, biologisch. Hij gaat veel verder dan dat. John ontwikkelt zelfs gewasbeschermingsmiddelen uit de natuur. En ook zijn eigen compost.
Pionieren brengt veel moois met zich mee, bijvoorbeeld het verbeteren van de biodiversiteit op, onder en rond zijn bedrijf. Maar pionieren is ook lastig. Er zijn veel investeringen in tijd en geld mee gemoeid. En dan nog het grote probleem van een afzetmarkt die er ook nog niet klaar voor is. Maar bij de promotie van zijn product wil hij zich niet afzetten ten opzichte van zijn collega gangbare bollenboeren. Maar juist ter inspiratie en als coach gezien worden. Hoe kan ik 100% van mijn areaal biologisch afzetten, was zijn vraag aan het team. Er is marktonderzoek gedaan, mensen zijn ondervraagd, partners zijn gevonden om allianties mee aan te gaan. John heeft een pakkend verhaal nodig, zegt het team. Dat maakt dat mensen zijn bollen willen kopen. Ook andere producten kunnen uit de bloembollen tot stand komen, bijvoorbeeld wodka, en ook is er een kookboek op komst.
Zou het niet mooi zijn als steeds meer mensen weten dat ze kunnen kiezen voor biologische bollen? Zijn verhaal moet meer bekend worden. Het hackteam roept op tot een Call to Action: 20 miljoen biologische bloembollen moeten verkocht worden. Een partner uit het groene marketeer netwerk wil het verhaal van John verder ontwikkelen op vrijwillige basis. Het hackteam heeft ook een aantal potentiele partners gebeld, zoals een wijnboer in Duitsland. Deze wijnboer wil ook graag zijn klantenbestand delen en ook het uitruilen van producten is mogelijk. Verder is er een jonge ondernemer in Noord-Holland bezig met een soort Hello Fresh box, die graag ook de bollen(jam) in zijn box zou willen opnemen.
Juryoordeel: Tijd, tijd, tijd kosten dit soort nieuwe marktconcepten. En die tijd hebben we eigenlijk helemaal niet. Dit hackteam verdient een plaats in de top 3 hacks van dit event. Het team geeft een goed beeld van wat er nodig is, maar ook waar er voor de ondernemer dilemma’s zijn. Het marketingverhaal moet los gezien worden van de teler. Hij is immers zelf niet kundig genoeg voor het branden van zijn product. Zijn specialiteit is het telen van deze superbol. Overigens ging de publieksprijs naar dit hackteam toe, waarvoor felicitaties van de jury!
Team 7: Siem
Texit, een duurzame toekomst voor Texel als proeftuin voor kringlooplandbouw. Het hackteam vond deze casus een ‘wicked problem’. Zij doen een voorstel voor gebiedsontwikkeling op Texel. Ze introduceren natuurinclusieve landbouw en doen voorstellen voor het sluiten van kringlopen. Het team wil Texel ook opnieuw branden met ‘Made on Texel’.
De producten die het hackteam voor Siem oplevert zijn: een uitwerking van zijn missie, een meerjarenplan, een menukaart voor businessplannen een uitgewerkt voorbeeld en uiteindelijk een advies voor Siem. Siem wil een visualisatie hebben waarmee hij de boer op kan. Missie voor Texit; met 180 agrarische bedrijven en de grondbeheerder op het eiland Texel, kunnen we samen uitdagingen aan die horen bij natuurinclusieve landbouw. Wij staan samen met onze eigen identiteit en autonomie aan het begin van het traject en vormen zo een voorbeeld voor de agrarische wereld en nieuwe marktsystemen. Ze hebben een schematisch overzicht gemaakt van alle in- en uitgaande stoffen die het eiland op en af gaan. Het hackteam heeft vier cumulatieve scenario’s uitgewerkt: 2020 (mineralenbalans in kaart gebracht), 2030 (gesloten mineralenketen op het eiland), 2035 (sluiten van de afvalketen), 2040 (Texel circulair- ook poep van toeristen inzetten voor bemesting). Derving van inkomen compenseren vanuit de toeristisch sector, bijvoorbeeld de AirbnBeahhhh zag het hackteam als een alternatief.
Adviezen voor Siem:
- Interdisciplinaire bijeenkomsten; betrek ook de horeca, toerisme, Staatsbosbeheer, gemeente, leveranciers, afnemers, bank en accountants.
- Maak de balans compleet, voeg export en euro’s toe
- Maak het kleiner, behapbaarder, concreter
- Richt op korte ketens waarbij tussenhandel vervalt
- Geef garanties dat de ondernemer zijn bedrijf kan behouden
Het hackteam is van mening dat deze student ook geholpen moet worden door inzet van experts. Het gaat hier om een gebiedsontwikkeling.
Juryoordeel:
Best een ingewikkelde casus, dat onderschrijft de jury. Belangrijk is om klein te beginnen met een aantal ondernemers die dit ook zelf graag willen. Siem gaat deze week nog naar Texel en neemt dit advies van het hackteam mee onder zijn arm. Iedereen is nieuwsgierig naar de verdere uitwerking van zijn studieopdracht. Uiteraard mag hij altijd aankloppen voor verder advies van zijn hackteam of vragen stellen aan de aanwezige experts op de Hackathon. Ook leden van de jury stellen zich open. Heel veel succes Siem met deze wicked case!
Team 8: Gerben
Droom zoekt boer!
Dit hackteam heeft de opdracht van Gerben gekregen. Hoe draagt kringlooplandbouw bij aan het niet uitputten van de bodem.
Het hackteam heeft daarom een futuristische idealistische uitwerking gemaakt waarin boerin Simone en haar vriendin centraal staan. Samen willen zij een gemengd bedrijf beginnen, akkerbouw en veehouderij en ook een voedselbos aanleggen. Het team heeft de uitwerking gemaakt door te kijken naar hoe het vroeger ging en hoe het dan nu ook zou kunnen. Het boeren van vroeger in een nieuw jasje gestoken:
1) Alles hergebruiken
2) Dieren eten de resten op
3) Een waterbron
De bodem ziet het hackteam als een spaarrekening, als een begin van een spaarkapitaal.
Ze geven de bodem een cijfer van 1 tot en met 5. Zodat je kunt zien of je goed land koopt of pacht. De opdracht is om op het bedrijf het organisch stofgehalte te verhogen. Ze doen een oproep aan boeren: ga hiermee aan de slag! Nu starten en straks oogsten. Alle producten die geoogst worden zijn voor de community, de mensen uit de regio. Zij kunnen middels aandelen mede-eigenaar zijn van het bedrijf door deel van de grond te laten beheren in ruil voor de producten die daarop groeien. Het hackteam stelt voor om te starten met 5 boeren met ieder 40 ha. Op die manier kan er een gebiedsaanpak met een grootte van 200 ha ontstaan en een eigen kringloop organiseren. Ook willen zij het onderwijs bij dit idee betrekken. Leerlingen zijn immers de toekomst!
Juryoordeel:
De jury vindt het heel erg inventief om vanuit het uitgangspunt van grond als spaarkapitaal dit idee uit te werken. De jury is heel benieuwd of dit hackteam ook al een aantal ondernemers in het vizier heeft die dit zouden willen en kunnen. Ze geeft als aandachtpunt mee na te denken over hoe dit in een gebied kan landen. Een gebiedsaanpak als deze is interessant, maar 1 2 3 nog niet uitvoerbaar. Omdat deze casus is ingebracht door LTO Noord en de Greenport Noord-Holland Noord is de jury nieuwsgierig naar de vervolgstappen op dit verhaal.
Meer informatie over de Hackathon lees je hier.