De provincie Noord-Holland organiseert dit jaar voor het eerst een driedaagse Hackathon Natuurinclusieve Landbouw: Boer & Business in Balans; natuurlijk doen we het samen!. Het doel van deze Hackathon is om in teams van experts, studenten, wetenschappers, techneuten etc. samen praktische, innovatieve en natuurinclusieve oplossingen te vinden voor problemen van agrariërs.
Casus 2: Akkerbouwer Jos wil advies over een meerjarige akkerrand
Een akkerrand is een bijzonder mooi landschapselement en heeft een redelijke oppervlakte rondom de akkers nodig.
Ter bevordering van de biodiversiteit op zijn bedrijf wil Jos Heermans een éénjarige akkerrrand omzetten naar een meerjarige en daarin ook de zogenaamde ‘banker plants’ (zie hieronder), zoals de Artemisia, in zaaien. “Mijn voornaamste vraag is, kan ik en zo ja hoe kan ik het onderhoud van de rand en de Artemisia combineren, maar wel zodanig dat beide goed functioneren”, aldus Jos Heermans.
Banker plants
Banker plants zijn planten die zorgen voor een constant aanbod van natuurlijke vijanden. Deze planten lokken de natuurlijke vijanden aan door geurstoffen en hun bladluizen. Op de Artemisia leeft een bladluis en deze soort vormt geen gevaar voor het teeltgewas. De bladluis is wel voedsel voor de natuurlijke vijanden. Ook leggen predatoren graag hun eieren af op de Artemisia bladeren of in de Artemisia bladluis en vermeerderen zich op deze manier op deze plant. Zo ‘kweken’ deze banker plants een divers gezelschap natuurlijke vijanden in alle stadia van ontwikkeling. Zodra de predatoren vleugels hebben vliegen ze ook door naar het andere gewas waar ze weer op zoek zijn naar nieuwe bladluizen. Op deze manier wordt schadelijke bladluis in het naburige teeltgewas beter onder controle gehouden.
In de toekomst zullen er steeds minder gewasbeschermingsmiddelen ter beschikking blijven. Het is dus essentieel dat ondernemers onderzoeken op welke ‘natuurlijke’ wijzen zij hun teelt kunnen beschermen en indien nodig slechts plaatselijk gewasbeschermingsmiddelen hoeven toepassen.
Uitdaging hackteam
De uitdaging is om de rand zo arbeidsextensief mogelijk te beheren, maar wel met de meeste toegevoegde waarde voor de teelten op het land. Welke aanpassingen moet Jos Heermans doorvoeren om de akkerrand goed te kunnen maaien. En met welk zaaimengsel moet hij zijn artemisia banker plants combineren?
Lees hier meer over natuurinclusieve landbouw.
Team 2: Jos – FOLLOW UP –
De uitdaging
Jos heeft 45 ha akkerbouwgrond en een 1-jarige akkerrand met een bloemenmengsel. Hij is er niet helemaal tevreden over. Jos heeft namelijk last van negatieve biodiversiteit, ‘bladluis’ in zijn aardappelen graan en bieten. Hij wil met de ‘positieve biodiversiteit’ de ‘juiste armada’ (zweefvlieg, lieveheersbeestje en soldaatje) de luizen uit zijn graan, bieten en aardappelen laten eten.
De oplossing
Het hackteam heeft daarom een defensieplan opgesteld voor die juiste armada. Daarvoor hebben zij aan de ene kant van het perceel van Jos een opfokstation voor predatoren gepland en aan de andere kant van zijn perceel een nectarstation (bloemenrand) ingetekend. Vanuit het opfokstation moet je gaan vliegen naar het nectarstation. Van vliegen krijg je honger, en dan kan je je als zweefvlieg op weg naar het nectarstation even te goed doen aan een paar bladluizen op de akker van Jos. De strategie (het defensieplan) is belangrijk. De natuurlijke vijanden van de bladluis moeten namelijk wel over het perceel vliegen naar de bloemenstrook.
De zijkanten van het perceel van Jos worden daarom ook deels ingezaaid met een bloemenstrook, maar die is voor deze predatoren niet interessant, omdat die weinig nectar bevat. Ook de percelen rondom het bedrijf van Jos zouden van deze strategie gebruik kunnen maken. Dan wordt het een defensieplan op gebiedsniveau! Welk kruidenmengsel leent zich nu het beste voor elk gewas? En hoe kun je de randen het beste beheren? Het hackteam vraagt aan de provincie om dit te onderzoeken bijvoorbeeld door inzet van haar eigen pachtgronden. Ook het delen van best practices is belangrijk, de kennis over zaadmengsels moet beter gedeeld worden, zodat niet overal opnieuw het wiel uitgevonden hoeft te worden. Jos krijgt als eerste een meerjarig zaadmengsel uitgereikt door zijn hackteam. Hij zou er morgen mee aan de slag kunnen, bij wijze van spreken. Gemiddeld kan Jos tientallen euro’s per hectare uitsparen omdat hij minder gewasbeschermingsmiddelen hoeft te gebruiken.
Juryoordeel
Dit idee is in principe morgen uitvoerbaar. Jos kan met dit plan aan de slag. Door de inzet van natuurlijke predatoren in zijn meerjarige akkerrand kunnen er tientallen euro’s per hectare op gewasbeschermingsmiddelen worden gerealiseerd. Dat is goed voor zijn portemonnee, maar ook goed voor het milieu. De natuur is bij hem in dienst! Deze hack spreekt de jury zó aan dat zij heeft besloten deze oplossing te kiezen als winnaar van de hackathon.
De leden van de jury zullen hun krachten bundelen en nagaan in hoeverre alle opgedane kennis van akkerranden beter gedeeld kan worden. Daarover zullen zij o.a. met Boerennatuur en de collectieven in gesprek gaan opdat die kennis ook breed gedeeld wordt. En volgend jaar komt de jury even op de akker van Jos langs om te kijken hoe zijn armada het werkt doet.
Follow up
Als winnaar van de Hackathon Boer en Business in Balans heeft Jos zich geplaatst voor de selectiedagen van GO!-NH (innovatieprogramma van de provincie Noord-Holland). Dit GO!-NH team wil enerzijds bereiken dat meer agrarisch ondernemers bewijslast geleverd krijgen over de positieve impact van deze manier van natuurlijke plaagdierenbestrijding. Bijvoorbeeld door in de praktijk te laten zien hoe de artemisa en dit specifieke kruidenzaadmengsel werkt. Uiteraard is het belangrijk dat ondernemers daarbij gecoacht worden door een expert zoals servaplant. Het team concretiseert een plan dat de provincie zou kunnen adopteren in een nog nader uit te werken transitieacademie.
De transitieacademie heeft als doel het delen van natuurinclusieve landbouwkennis alswel ondernemers te inspireren of te helpen bij de praktische toepassing ervan. Anderzijds wil Servaplant uit de kruidenrand een gezonde brok ontwikkelen voor veevoer in de duurzame (pluim)veehouderij. De provincie is daarom opzoek naar ondernemers die dit experiment met Servaplant willen aangaan.