Agroforestry, natuurinclusieve landbouw, voedselbossen. We kunnen ons voorstellen dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Daarom vroegen wij Reineke van Tol, stagiair Natuurinclusieve Landbouw bij MNH om ons een stukje op weg te helpen.
Wat is agroforestry?
Agroforestry is een vorm van landbouw waarbij bomen en struiken ingezet worden om productie efficiënter te maken en te verbreden en biodiversiteit in de landbouw te vergroten. Goede combinaties van bomen en gewassen kunnen elkaar versterken in opname van nutriënten en gebruik van natuurlijke bronnen als licht en water. Tegelijkertijd zorgen bomen en struiken in een landbouwsysteem voor meer biodiversiteit op landbouwgrond door een gevarieerder leefgebied aan te bieden.
Oké, bomen in de landbouw, maar dat is nog geen voedselbos, toch?
Er bestaan veel verschillende vormen van agroforestry, variërend van eenjarige gewassen met toevoeging van rijen bomen of struiken, tot geïntegreerde systemen met meerjarige gewassen in combinatie met fruit- of notenbomen en soms zelfs dieren. Een voedselbos kan gezien worden als een ultieme vorm van agroforestry, die het dichtst bij een natuurlijk bos staat. In een voedselbos is wordt de werking van een natuurlijk bos nagebootst, maar dan met eetbare bomen en planten.
Is agroforestry dan hetzelfde als natuurinclusieve landbouw?
Natuurinclusieve landbouw is een overkoepelende term voor alle vormen van landbouw waarbij natuur ingezet wordt om de productie duurzamer te maken en meer ruimte wordt gegeven aan de natuur. Dat hoeft niet per se met bomen. Bij agroforestry en voedselbosbouw gebeurt dat wel; er wordt gebruik gemaakt van bomen als natuurlijke componenten en een voedselbos is zelfs gebaseerd op de natuurlijke werking van een bos. Agroforestry en voedselbosbouw zijn dus voorbeelden van natuurinclusieve landbouw.
Ah, dat maakt het een stuk duidelijker, maar wat kunnen we dan zoal eten uit agroforestry landbouw of een voedselbos?
De toevoeging van bomen en struiken aan een landbouwsysteem breidt de productie uit. Meestal wordt gebruikt gemaakt van bessenstuiken en noten- of fruitbomen die kunnen bijdragen aan een gevarieerdere afzet uit een landbouwsysteem. In een voedselbos kan een grote variëteit aan producten verbouwd worden. Het systeem is meestal opgebouwd uit eetbare kruiden, struiken met vruchten zoals rozenbottels en Japanse wijnbessen, fruitbomen met bijvoorbeeld appels, peren en pruimen en notenbomen zoals walnoten.
Dat klinkt niet slecht, maar waarom is agroforestry eigenlijk belangrijk?
Agroforestry systemen zijn meer divers en daardoor over het algemeen weerbaarder tegen klimaatsextremen zoals heftige regenbuien of extreme droogte.
Bovendien is de productie diverser en is er bij een mislukte oogst dus altijd nog een alternatieve inkomstenbron voor de boer.
Boeren zullen door klimaatverandering steeds vaker mee te maken krijgen met weersextremen en wisselende oogsten en kunnen er dus van profiteren om het landbouwsysteem diverser en weerbaarder te maken.
Daarnaast is agroforestry goed voor de biodiversiteit in en om boeren bedrijven. Zeker in een voedselbos kan de biodiversiteit heel hoog zijn, soms zelfs hoger dan in natuurgebieden. Agroforestry kan dus een van de manieren zijn om afname van biodiversiteit door druk van intensieve landbouw tegen te gaan en ruimte te bieden voor (bedreigde) soorten. Agroforestry systemen kunnen ook bijdragen aan de verbinding van bestaande natuurgebieden.
Zijn er in Noord-Holland eigenlijk al boeren die werken met agroforestry?
Jazeker! Verschillende boeren experimenteren al met agroforestry of voedselbosbouw.
De fruittuin van West in Amsterdam is hier een mooi voorbeeld van. Hier worden onder anderen fruitbomen en kippen in een systeem gecombineerd.
Voedselbosinitiatieven bestaan al op kleine schaal en er wordt geëxperimenteerd met verdere uitbreiding. De Natuur en Milieufederatie Noord-Holland is het project “Proeftuin agroforestry Noord-Holland” gestart om de potentie van agroforestry en voedselbosbouw in Noord-Holland verder te onderzoeken, kennis uit te breiden en met een aantal ondernemers ontwerpen te maken voor de aanleg of uitbreiding van een voedselbos of een agroforestry systeem.
Wil je meer weten? Kom dan naar het kenniscafé Agroforestry en Voedselbossen in Noord-Holland op vrijdag 30 November 2018. Hier kun je kennismaken met de initiatieven in Noord-Holland, inspiratie opdoen en experts en ervaringsdeskundigen ontmoeten.