Landbouwbodems bevatten veel koolstof. Vanuit milieutechnisch oogpunt is het belangrijk om deze koolstof in de bodem te behouden dan wel te verhogen, zodat deze niet als CO2 in de atmosfeer komt. Landbouwkundig gezien is het ook aantrekkelijk om het koolstofgehalte in de bodem op peil te houden of te verhogen. Het bevordert namelijk de biologische-, fysische-, en chemische eigenschappen van een bodem (bijv. bodemstructuur, watervasthoudend vermogen, nutriëntenbeschikbaarheid).
Organische stofbalans
Het berekenen van een koolstofbalans geeft inzicht in hoe goed de koolstof aan -en afvoer in balans is. Een negatieve balans betekent dat er CO2 emissies plaatsvinden, en een positieve balans betekent dat er koolstofvastlegging in de bodem kan plaatsvinden. Om een positieve(re) koolstofbalans te krijgen, kunnen er verschillende maatregelen genomen worden (zie bijvoorbeeld dit onderzoeksrapport). Koolstofvastlegging gaat echter heel langzaam en omdat de koolstofvoorraad vaak erg hoog is, is een klein verschil vaak pas na een langere termijn meetbaar in het laboratorium (zie dit onderzoek).
Daarom wordt vaak gebruik gemaakt van simulatiemodellen. Deze modellen kunnen de verandering van het koolstofgehalte in de bodem simuleren over langere tijd, waardoor de verandering in het bodemkoolstofgehalte over tijd zichtbaar wordt. Daarnaast kunnen modellen ook het effect van bepaalde koolstofmaatregelen doorrekenen. Voorbeelden van koolstofmaatregelen zijn: meer vaste mest of compost toedienen, een rustgewas in de gewasrotatie toevoegen, en gewasresten achterlaten op het land.
Rekentool
Vanuit de sector is er veel vraag naar een praktijktool die het effect van maatregelen kan doorrekenen. Vanuit het programma Slim Landgebruik is zo’n tool daarom ontwikkeld voor de akkerbouw. Deze ‘Bodem-C tool’ is beschikbaar op het platform FarmMaps.
Studenten van Aeres Hogeschool Dronten hebben voor de projecten Biodivers perspectief en PPS-Beter Bodembeheer een rol gehad in het uittesten van de nieuwe Bodem-C Tool. Met deze tool krijgt de teler inzicht in de koolstof aanvoerstromen (gewasresten, organische bemesting, compost, groenbemester) en -afbraak (mineralisatie) op perceels- en bedrijfsniveau. Naast bedrijfsbezoeken, het testen van de tool en het doorrekenen van de koolstofvastlegging en de totale koolstofbalans, hebben de studenten een masterclass met workshop verzorgd voor kool- en broccolitelers en een webinar voor melkveehouders. Deze bijeenkomsten werden ingeleid door onderzoeker Joost Cruijsen (Wageningen UR) en *bodemlector Gera van Os (Aeres Hogeschool).
Inzicht
Het inzicht dat in potentie in de tool aanwezig is, werd gewaardeerd. Vollegrondsgroentetelers zien het belang van organische stof en zijn bereid om maatregelen te nemen om de organische stof te verhogen. Dat is zowel landbouwkundig effectief, als waardevol voor duurzaamheidscertificering. Zeker in gewassen als bloemkool en broccoli, waarin relatief weinig wordt afgevoerd t.o.v. de productie, kan een dergelijke tool een mooi inzicht geven in de duurzaamheid van de teelten. Daar is nog wel het een en ander aan onderzoek voor nodig. De productie en afvoer van deze teelten zijn slecht inzichtelijk en de noodzakelijke aanpassingen van de tool moeten nog gemaakt worden.
Het bleek heel nuttig om de wetenschap direct in contact te brengen met de praktijk. Het enthousiasme van de telers en hun kritische blik heeft geleid tot nieuwe inzichten om de tool ook voor de vollegronds groenteteelt door te ontwikkelen.
Video: werken met de Bodem-C tool