Het inzaaien van akkerranden is een goede methode om de biodiversiteit een boost te geven. Toch is het nog niet gelukt om hier een goed verdienmodel aan te koppelen. Het icoonproject Multifunctionele kruidenstroken beoogt een kruiden-akkermengsel te ontwikkelen dat wel zorgdraagt voor een goed verdienmodel voor de veehouder. En dat ook nog eens bijdraagt aan een verbeterde biodiversiteit en bodem, ecologisch natuurherstel en smaakvollere zuivelproducten, vlees en eieren.
Het doel van het icoonproject Multifunctionele kruidenstroken is om goed betaalbare zadenmengsels te ontwikkelen die multifunctioneel inzetbaar zijn als akkerrand én die de boer een verdienmodel bieden. De kruiden- en bloemenmengsels in het project Multifunctionele kruidenstroken moeten een bijdrage leveren aan het ecologisch herstel van de landbouw en de natuur én aan de diergezondheid. Ook zorgen de kruidenranden voor natuurlijke vijanden van ongewenste plaaginsecten en kunnen de kruiden dienen als ingrediënt voor (vee)voer. Aan dit icoonproject namen acht ondernemers deel. Gedurende het project kwamen daar nog drie agrarisch ondernemers bij.
Het alternatief voor een multifunctionele kruidenstrook is een akkerrand met natuursubsidie in aangewezen gebieden. Het nadeel daarvan is dat de boer dan niet uit de akkerrand mag oogsten. Bovendien geldt de subsidie niet voor alle boeren.
De kruidenstroken onderscheiden zich van de al bekende akkerranden, door de volgende drie kenmerken:
Natuurlijk Systeem
In de zadenmengsels wordt gekozen voor kruiden en planten die oorspronkelijk als plantgezelschappen voorkomen in de natuur. Projectleider Claudia Küling van Servaplant vertelt waarom: “Het voordeel hiervan is dat de planten en kruiden samen zorgen voor stabiliteit in vegetatie en bodem, die je niet krijgt uit de afzonderlijke plantsoorten. Ook zorgen de zadenmengsels voor aantrekkingskracht op verschillende diersoorten. Daardoor kunnen het natuurlijke landbouwsysteem en de aangrenzende natuur herstellen. Een goed plantgezelschap kan vele jaren of zelfs decennia staan en is daarom ook een goede investering als het gaat om verbetering van de bodem ofwel duurzaam bodembeheer.”
Diergezondheid
De kruiden en planten hebben een positieve werking op de diergezondheid. Een aantal keer per jaar worden de stroken gemaaid. Dit maaisel van de planten en kruiden wordt verwerkt tot diervoedersupplement. Claudia Küling: “Bijvoorbeeld als brok. Ons plan is om hiervoor verschillende methodes uit te testen.” De supplementen kunnen de gezondheid van de dieren op een natuurlijke manier verbeteren, waardoor schapen, koeien en kippen minder last hebben van zaken als wormen, ontstekingen of andere problemen. Ook wordt gekeken naar uitstoot van ammoniak en de kwaliteit van melk, vlees en eieren. Dit heeft direct effect op de menselijke consumptie.
Verdienmodel
Voor de akkerranden die wij nu in Nederland kennen, krijgt de boer een onkostenvergoeding uit het subsidiepotje voor Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer. Voor de boeren blijft het, ondanks die subsidie, een flinke kostenpost. Ook blijkt het arbeidsintensief. Claudia Küling: “met het project Multifunctionele kruidenstroken kijken we of de boer aan de kruidenstroken kan verdienen, bijvoorbeeld door zaden te verkopen of de kruiden te gebruiken voor diervoeders.” De akkerbouwers zijn in twee groepen verdeeld. Eén groep beoogt de zaden te vermeerderen ten behoeve van de mengsels. De andere groep gaat het mengsel zaaien en maaien. De zaden die worden vermeerderd, leveren de boer inkomsten op. Ook het maaisel ten behoeve van de diervoedersupplementen levert een bron van inkomsten op voor de akkerbouwers. Voor de veehouders kan het een forse kostenbesparing opleveren, doordat zij minder antibiotica hoeven te gebruiken.
Het project multifunctionele kruidenstroken is in eerste instantie gericht op de ontwikkeling van de mengsels en de supplementen. Er zijn diverse onderzoeksvragen geformuleerd. Als het kruidenmengsel en de diervoedersupplementen ontwikkeld zijn, kan een volgende stap zijn om het richting korte keten te brengen en te starten met de branding van de ontwikkelde projecten.
Doelstellingen
Dit project beoogt een kruiden akkermengsel te ontwikkelen dat meerdere doeleinden dient:
- Ecologisch herstel van natuur
- Vergroten van de biodiversiteit
- Verbetering van de bodemstructuur
- Terugdringen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in akkerbouwgewassen
- Een verdienmodel voor de akkerbouwer
- Een diervoedersupplement dat de diergezondheid bevordert
- Terugdringen van antibiotica in de veehouderij
- Smaakvollere en verbeterde zuivelproducten, vlees en eieren
- Een verdienmodel voor de veehouder
Bijkomende voordelen:
- Minder methaanuitstoot bij koeien tegen klimaatopwarming
- Stimuleren van melkproductie met minder stikstof